مشاهده خون در مدفوع، چه به صورت مخفی و چه به صورت آشکار، می‌تواند نگران‌کننده باشد. در حالی که وجود خون در مدفوع همیشه به معنای یک مشکل جدی نیست، اما به دلیل احتمال وجود بیماری‌های خطرناک، بررسی و تشخیص دقیق علت آن ضروری است.
علل:
- بواسیر: شایع‌ترین علت خونریزی مقعدی، بواسیر است. بواسیر رگ‌های متورم شده در مقعد و راست روده هستند که می‌توانند باعث خونریزی روشن قرمز در مدفوع یا روی دستمال توالت شوند.
- شقاق مقعدی: شقاق مقعدی، پارگی کوچکی در پوست مقعد است که می‌تواند باعث درد و خونریزی هنگام دفع مدفوع شود.
- پولیپ روده: پولیپ‌ها، زائده‌های کوچکی هستند که در روده بزرگ یا راست روده رشد می‌کنند. اکثر پولیپ‌ها خوش‌خیم هستند، اما برخی از آنها می‌توانند سرطانی شوند. خونریزی پولیپ‌ها معمولاً به صورت مخفی است و فقط با آزمایش مدفوع قابل تشخیص است.
- دیورتیکولیت: دیورتیکولیت، التهاب یا عفونت کیسه‌های کوچک در روده بزرگ است. این بیماری می‌تواند باعث درد شکم، تب و خونریزی مقعدی شود.
- سرطان روده: سرطان روده بزرگ می‌تواند باعث خونریزی مدفوع شود. خونریزی معمولاً به صورت مخفی است و فقط با آزمایش مدفوع قابل تشخیص است.
- بیماری‌های التهابی روده: بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت زخمی و کرون می‌توانند باعث التهاب و خونریزی در روده بزرگ شوند.
- زخم معده یا اثنی عشر: زخم‌های گوارشی می‌توانند باعث خونریزی گوارشی شوند که به صورت استفراغ خونی یا مدفوع سیاه و قیری (ملنا) ظاهر می‌شود.
- مصرف داروهای خاص: برخی از داروها مانند آسپرین، وارفارین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) می‌توانند باعث خونریزی گوارشی شوند.
علائم:
- خونریزی مقعدی: خونریزی می‌تواند به صورت روشن قرمز، تیره یا مخفی باشد. خونریزی مخفی فقط با آزمایش مدفوع قابل تشخیص است.
- درد شکم: درد شکم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
- تغییر در عادات روده: یبوست، اسهال یا احساس نیاز فوری به دفع مدفوع
- کاهش وزن: کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- خستگی: خستگی و ضعف
- حالت تهوع و استفراغ:
- تغییر رنگ مدفوع: مدفوع سیاه و قیری (ملنا) می‌تواند نشان‌دهنده خونریزی گوارشی باشد.
هشدارها:
- اگر خونریزی مقعدی شدید دارید، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر خونریزی مقعدی با علائم دیگری مانند درد شکم، تغییر در عادات روده، کاهش وزن یا خستگی همراه است، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر بالای 50 سال سن دارید، باید آزمایش غربالگری سرطان روده را انجام دهید.
- اگر سابقه خانوادگی سرطان روده یا بیماری‌های التهابی روده دارید، باید به طور منظم توسط پزشک معاینه شوید.
تشخیص:
پزشک برای تشخیص علت خونریزی مقعدی، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شما می‌پرسد. همچنین ممکن است آزمایش‌های مختلفی را تجویز کند، از جمله:
- آزمایش خون: برای بررسی کم‌خونی
- آزمایش مدفوع: برای بررسی خونریزی مخفی
- کولونوسکوپی: برای بررسی داخل روده بزرگ
- سیگموئیدوسکوپی: برای بررسی داخل راست روده و قسمت پایینی روده بزرگ
- آندوسکوپی فوقانی: برای بررسی مری، معده و اثنی عشر
- توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن): برای بررسی دقیق‌تر اندام‌های داخلی
درمان:
درمان به علت خونریزی مقعدی بستگی دارد. در برخی موارد، مانند بواسیر، درمان ممکن است به سادگی شامل تغییر رژیم غذایی و مصرف داروهای بدون نسخه باشد. در موارد دیگر، مانند سرطان روده، ممکن است به جراحی نیاز باشد.
درمان‌های رایج برای علل مختلف خونریزی مقعدی:
- بواسیر: تغییر رژیم غذایی، مصرف داروهای بدون نسخه، لیزر درمانی یا جراحی
- شقاق مقعدی: تغییر رژیم غذایی، مصرف داروهای بدون نسخه، کرم‌های موضعی یا جراحی
- پولیپ روده: برداشتن پولیپ با کولونوسکوپی یا پلیپکتومی
- دیورتیکولیت: آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدالتهابی، تغییر رژیم غذایی یا جراحی
- سرطان روده: جراحی، شیمی‌درمانی، پرتو درمانی یا ایمونوتراپی
- بیماری‌های التهابی روده: داروهای ضدالتهابی، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، تغییر رژیم غذایی یا جراحی
- زخم معده یا اثنی عشر: داروهای مهارکننده پمپ پروتون (PPI)، آنتی‌بیوتیک‌ها، تغییر رژیم غذایی یا جراحی
- مصرف داروهای خاص: قطع مصرف دارو یا جایگزینی آن با داروی دیگر
تغییر در رژیم غذایی:
- افزایش مصرف فیبر: فیبر به نرم شدن مدفوع و دفع آسان‌تر آن کمک می‌کند. منابع خوب فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات هستند.
- نوشیدن آب کافی: آب به هضم غذا و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
- کاهش مصرف غذاهای چرب و تند: این غذاها می‌توانند باعث تحریک روده و بدتر شدن علائم شوند.
پیشگیری:
- رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای سرشار از فیبر و نوشیدن آب کافی به جلوگیری از یبوست و شقاق مقعدی کمک می‌کند.
- ورزش منظم: ورزش منظم به سلامت روده بزرگ کمک می‌کند.
- غربالگری سرطان روده: افراد بالای 50 سال باید آزمایش غربالگری سرطان روده را انجام
- عدم مصرف دخانیات: سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده و بیماری‌های التهابی روده را افزایش دهد.
- کاهش مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل می‌تواند باعث تحریک روده و بدتر شدن علائم شود.
- مدیریت استرس: استرس می‌تواند علائم بیماری‌های گوارشی را تشدید کند.
نکات مهم:
- اگر خونریزی مقعدی دارید، به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.
- درمان به علت خونریزی مقعدی بستگی دارد.
- تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند به پیشگیری از خونریزی مقعدی کمک کند.
